Melkveebedrijf De Tolakker startte recent met het genomisch testen om meer inzicht te krijgen in de talenten en verbeterpunten van de veestapel. Bedrijfsleidster Leonie de Jongh – Vernooij is enthousiast over de eerste resultaten: “We hebben nu data die we nog niet eerder hadden. Vooral dat we heel concreet in beeld hebben waar nog wat te halen valt. Daar kunnen we nu heel doelgericht op sturen en vooruitgang boeken.”
Leonie Vernooij is sinds april 2019 coördinator en het eerste aanspreekpunt op De Tolakker, daarvoor werkte ze al ruim dertien jaar op dit bijzondere bedrijf. De onderwijsboerderij met melkkoeien, varkens en schapen is onderdeel van de Faculteit Diergeneeskunde van de Universiteit Utrecht. Onder leiding van een team van bevlogen medewerkers doen studenten Diergeneeskunde veel kennis en vaardigheden op, zoals koeien melken, klauwbekappen en schapen scheren. Later in de opleiding volgen ook diergeneeskundige handelingen en inzicht in de bedrijfsvoering. Een preventieve aanpak van de diergezondheid speelt een belangrijke rol.
De overwegend zwartbonte melkveestapel van de Tolakker telt 70 koeien en 40 stuks jongvee. De productie ligt gemiddeld op 11.200 kg melk met 4,16% vet en 3,37% eiwit. De technische resultaten horen bij de beste van de regio. Dat is best een prestatie als je bedenkt dat er iedere dag andere melkers in de put staan.
Met data het bedrijf efficiënt runnen
Op het praktijkbedrijf worden zo veel mogelijk data verzameld voor analyse, zoals productie- en vruchtbaarheidsdata, ziekte-incidenties en de koeien dragen verschillende sensoren die (tocht-, herkauw- en vreet-) activiteit meten. Sinds dit jaar is de datapool verder uitgebreid met genomische fokwaarden uit selectietool CLARIFIDE Plus. “We geloven dat data de toekomst zijn als je je melkveebedrijf efficiënt wilt runnen. Genomische data geven je een objectieve inkijk in de basis van je veestapel en leggen de zwakke punten bloot. Die informatie leggen we naast de andere data die we verzamelen en zo kunnen we steeds gerichter doelen stellen”, licht Leonie toe.
Betrouwbaar inzicht in de genetische aanleg
Op De Tolakker is bij zowel het jongvee als alle oudere dieren een merkertest (DNA-onderzoek) gedaan van een haarmonster. De uitslag geeft een betrouwbaar inzicht in meer dan 90 genomische fokwaarden rond productie, exterieur, vruchtbaarheid en gezondheid van koe en kalf. Voor de koeienliefhebster in hart en nieren is die uitslag af en toe nog wel wennen. “Vaak heb je in je hoofd welke koeien goed zijn en welke minder. De data laten zien of dat idee ook echt klopt. Dan vind je die mooiste koe ineens terug in de middenmoot of verrast een minder opvallend dier je positief.”
Selecteren op gezondheid
De ranking die Leonie en haar collega’s hebben gemaakt voor selectie- en fokkerijbeslissingen is op basis van de Dairy Wellness Profit-index (DWP$). Deze selectie-index drukt productie, vruchtbaarheid, exterieur, levensduur, afkalfgemak, koegezondheid én kalfgezondheid uit in het gewogen rendement. “Het mooie aan de DWP$-index is dat het alle punten meeneemt die wij belangrijk vinden en de aanleg van een dier om gezond te blijven zwaar meeweegt”, legt Leonie uit. “Omdat we biologisch gecertificeerd zijn, behandelen we alleen curatief. Via de genetica hebben we nu een nieuwe mogelijkheid om preventief te sturen op diergezondheid.”
Grootste verschillen, grootste vooruitgang
Na de ranking op DWP$, zijn Leonie en haar collega’s verder in de cijfers gedoken om tot doelstellingen te komen en een plan op te stellen. Want al die data zijn heel interessant, maar hoe pas je dat praktisch toe? Daarbij krijgt De Tolakker begeleiding van een CLARIFIDE Plus adviseur die periodiek langs komt. “We hebben alle genetische data in de digitale cementmolen gehusseld en geanalyseerd in welke individuele eigenschappen de grootste variatie te vinden was binnen onze veestapel. Dat was op de kenmerken Dochtervruchtbaarheid, Vet productie, TPI en Levensvatbaarheid (van volwassen koeien). Op de eigenschappen waar de grootste verschillen zitten, valt de meeste vooruitgang te halen. We hebben vervolgens een viertal stieren uitgezocht die onze veestapel verder verbeteren.” De eerste koeien zijn inmiddels geïnsemineerd. “Van de vijftig beste dieren op basis van hun DWP$-fokwaarde willen we nakomelingen. Vanwege de biologische bedrijfsvoering gebruiken we geen gesekst sperma. Het is dus nog afwachten of we van onze beste koeien een vaarskalf krijgen. De dieren waar we niet mee verder gaan, worden geïnsemineerd met een vleesstier. Belgisch Blauw op de koeien en Aberdeen Angus op het jongvee”, licht Leonie de strategie toe.
Hogere productie en langere levensduur
Genomics is een van de tools waarmee De Tolakker vooruit boert. “We sturen op een veestapel die efficiënt produceert. Dat betekent koeien die heel veel ruwvoer kunnen verwerken en een hoge productie kunnen realiseren met minder dan twintig kilo krachtvoer per 100 kg meetmelk. Door selectie op DWP$ selecteren we naast productie ook direct op vruchtbaarheid, gezondheid en levensduur. Zo streven we naar een hoger rendement en minder gedwongen afvoer, omdat koeien langer op ons bedrijf blijven. Uiergezondheid is het eerstvolgende waar we in de toekomst mee aan de slag willen. Via de genomische fokwaarde voor mastitis kunnen we daar direct op selecteren.”
Steeds beter jongvee
Het resultaat van de inspanningen laat nog wel even op zich wachten. “De kalfjes uit deze inseminaties worden volgend jaar geboren en komen pas over drie jaar aan de melk. Maar het mooie van genomics is dat je de merkertest al op jonge leeftijd kunt doen. De fokwaarden zijn al bekend als een kalf enkele weken oud is en dan weet je dus al welke talenten ze in huis heeft. Omdat we ook alle oudere dieren getest hebben, kunnen we duidelijk zien dat het jongvee dat er nu zit gemiddeld genomen genetisch beter is. Het is leuk om te zien wat we al bereikt hebben. De jeugd heeft de toekomst en dat zie je terug in de cijfers”, besluit de enthousiaste veehoudster.
