Bij melkvee komt veel (subklinische) pensverzuring voor. Dit komt vaak voort uit een niet goed werkende pens. Een van de gevolgen kan dikke darm verzuring zijn.
Werking dikke darm
De dikke darm heeft bij koeien een lengte van 10 meter en een doorsnee van 10 cm. Door bacteriegroei en een speciale flora vindt er (na)vertering van ruwvezel plaats. Daarnaast vindt er absorptie van water, elektrolyten, zouten en enkele voedingsstoffen plaats, waardoor er een ingedikte voedselbrij over blijft. Tevens vindt hier de absorptie van bepaalde vluchtige vetzuren plaats. De dikke darm kan geen zetmeel verteren.
Dikke darm verzuring
Dikke darm verzuring treedt op, doordat er verteerbaar zetmeel in de dikke darm komt. Normaal gesproken verteert bestendig zetmeel op een dusdanige wijze in de pens en de dunne darm, dat het ook niet meer vrij komt in de dikke darm. Bij een slechte penswerking en/of te snelle pensfermentatie stroomt er te veel zetmeel vanuit de pens naar de darm en kan de dunne darm de vertering niet meer aan, met als gevolg dat er darm verteerbaar zetmeel in de dikke darm komt. Hierdoor verzuurt de dikke darm en wordt het dunne epitheel van de dikke darmwand beschadigd. Dit is soms te zien aan stukjes darm in de mest. De barrière functie, het tegenhouden van ongewenste stoffen in het bloed, staat dan onder druk.
Schadelijke gevolgen
Lipopolysaccharides (LPS) zijn bestanddelen van de celwanden van gramnegatieve bacteriën, die vrij komen bij sterfte van deze bacteriën in de pens door pensverzuring. Dit zijn toxische stoffen die bij een verzuurde en aangetaste dikke darm in het bloed kunnen komen en allerlei inwendige ontstekingen kunnen veroorzaken en koeien echt ziek kunnen maken (Leaky Gut). Deze koeien hebben dan vaak ook koorts. Vooral LPS afkomstig van E-coli, welke ook altijd in de pens aanwezig is, is nog schadelijker dan LPS afkomstig van andere bacteriën.
Zodra LPS in het bloed komt, wordt het immuunsysteem geactiveerd. Dit kost veel glucose wat dan niet meer voor de melkproductie aangewend kan worden. Het immuunsysteem kan het probleem, een lekkende darm door een foutieve voeding, helaas niet oplossen en blijft continue glucose vragen. Voor 1 kg melk heeft een koe 45 gram glucose nodig. Een door LPS geactiveerd immuunsysteem kan zo maar 1 kg glucose per dag gebruiken. Dikke darm verzuring kost dan ook veel melkopbrengst. De ontstekingen die door de dikke darm verzuring ontstaan hebben op de lange termijn schadelijke gevolgen in uier, klauwen, longen of het hart.
Herkennen van dikke darmverzuring
Het herkennen van dit probleem is niet altijd even gemakkelijk. Het geeft lichte, brijachtige zure mest, waar je water uit kunt knijpen. De mest op de roosters van deze koeien valt neer als waterige mest, maar stijft op de roosters snel op. Vaak treedt na- fermentatie op, oftewel je ziet kleine luchtbelletjes uit de mest komen. Soms is de mest slijmerig, soms bevat het bloed.
Preventie
De grootste oorzaak van dikke darm verzuring is een verteringsprobleem in de pens. Onderzoek heeft aangetoond, dat snel verteerbaar zetmeel uit granen eerder problemen geeft, dan zetmeel uit mais of aardappelen. Belangrijk is dat de pens goed werkt en dat de pens-inhoud niet te snel doorstroomd naar de darmen. Een juiste verhouding tussen celwanden (ruwe celstof) en overige koolhydraten voorkomt dat het voer te snel door stroomt. Voldoende structuur en geen overmaat aan snel verteerbaar suiker en zetmeel is een eerste vereiste om problemen te voorkomen. Voorkom ook pensstoringen door voerselectie of slug feeding, hittestress, stress door overbezetting of een slecht ligcomfort.
Daarnaast kan extra veiligheid in rantsoenen worden ingebouwd door het opnemen van Diamond V in het rantsoen. Diamond V stimuleert de groei en activiteit van specifieke groepen pensbacteriën. Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat het aantal vezel verterende pensbacteriën toeneemt wanneer koeien Diamond V gevoerd krijgen (zie grafiek). Dit resulteert in een verbeterde afbraak van het aandeel vezels in het rantsoen. Tevens zorgt Diamond V voor meer melkzuur-verbruikende pens- bacteriën die melkzuur omzetten in propionzuur. Melkzuur is de belangrijkste oorzaak van pensverzuring en hoe sneller dit wordt omgezet in propionzuur, des te gezonder blijft de pens functioneren.
Neem voor meer informatie over Diamond V vrijblijvend contact op met Speerstra Feed Ingredients via tel. 0514-569001 / mail@speerstra.com of bezoek onze website www.speerstra.com.
