Het drachtig krijgen van een koe lijkt steeds lastiger te worden hierdoor loopt de tussenkalftijd op de Nederlandse melkveebedrijven op. De meeste problemen zijn te herleiden naar de voeding, de bedrijfsvoering of de genetische aanleg van de koe en daarnaast spelen individuele vruchtbaarheidsproblemen een rol. Veel dingen zijn niet van de één op de andere dag te veranderen, maar waar kunnen we dan wél direct mee aan de gang?
Verminderde vruchtbaarheid door baarmoederontsteking
Bij baarmoeder ontsteking kun je onderscheid maken tussen acute en chronische baarmoederontsteking. Acute baarmoederontsteking treed op binnen 10 dagen na afkalven, het uit zich voornamelijk door stinkende, rood-bruine of purulente uitvloeiing. Vaak worden algemene ziekteverschijnselen, zoals afname van de melkproductie, sloomheid en een verhoogde lichaamstemperatuur (> 39,0 °C) waargenomen.
Chronische baarmoederontsteking of witvuilen is niet altijd goed zichtbaar. De koeien lijken niet ziek. Soms, maar niet altijd, treed er een wittige of kleurloze uitvloeiing op. Witvuilen komt voor bij ongeveer 20% van de koeien en kan zorgen voor een verminderde melkgift, een vertraagde ovulatie en een verminderde kans op dracht (Jeon et al. 2018). Een dierenarts kan dit met rectaal onderzoek vaststellen. Een injectie met cloprostenol oftewel ‘tochtig spuiten’ kan uitkomst bieden. De koeien met een corpus luteum (geel lichaam) van minstens 5 dagen oud zullen binnen 2-5 dagen na toediening ovuleren, waarbij de baarmoeder zal samentrekken en de koe opschoont.
Niet tochtig zien
Als koeien niet tochtig worden gezien, moet eerst worden bepaald of ze niet tochtig worden gezien en wel in cyclus zijn of dat ze inderdaad niet tochtig worden. Het niet tochtig worden van koeien kan verschillende oorzaken hebben. Bij anoestrus heeft de koe na het afkalven geen normale cyclus meer gehad. Hierbij moet de algehele gezondheid en energiestatus van de koe onderzocht worden. Het verbeteren van de gezondheidsstatus zal de cyclus weer op gang kunnen brengen, soms zal hormoonbehandeling echter nodig zijn. Bij suboestrus heeft de koe wel een normale cyclus maar laat ze geen duidelijke tochtsignalen zien en bij cysteuze ovariële follikels zitten er cystes op de eierstokken. In het geval van cysten op de eierstokken laat 62 tot 85% van de koeien geen tochtverschijnselen zien, het overige deel van de koeien zal juist continu tochtverschijnselen laten zien (Sylviu 2018). Er zijn twee typen ovariële cysten: het meest voorkomend zijn de folliculaire cysten. Het tweede type zijn de geluteïniseerde cysten. Het onderscheid tussen deze cysten is alleen te maken door middel van rectaal (echografisch) onderzoek en gezien elk type cyste zijn eigen benadering vereist, is onderzoek noodzakelijk voor het bepalen van de juiste behandeling. Bij suboestrus en cysteuze ovariële follikels kunnen hormonen een (onderdeel van) de behandeling zijn, het controleren van deze koeien na behandeling is belangrijk voor het uiteindelijke resultaat.
Terugkomen na inseminatie
Het terugkomen (niet drachtig worden) na inseminatie, kan verschillende oorzaken hebben, mogelijk is de baarmoeder niet goed schoon, is de koe niet goed in cyclus, of zijn er andere redenen waarom succes uitblijft, door de koe aan te bieden voor onderzoek kan vastgesteld worden wat de oorzaak is en de juiste behandeling worden gekozen.
Het beste is natuurlijk om er zo snel mogelijk bij te zijn. Door koeien na afkalven aan te bieden voor controle, kan worden gekeken of de koeien goed opschonen en of er eventueel afwijkingen zijn in de cyclus, dit kan problemen met de vruchtbaarheid later in de lactatie voorkomen.
Als bij te veel koeien de vruchtbaarheid suboptimaal is, dan is het goed met de dierenarts de risicofactoren in kaart te brengen, om samen te werken naar betere resultaten en nog meer werkplezier in de toekomst.
