“De jongvee-opfok is zowel een van de meest belangrijke investeringen, als een van de grootste kostenposten op een melkveebedrijf”, schetst Bart Soetebier van KI-organisatie WWS. “Met behulp van genomische selectie en gesekst sperma precies genoeg vaarzen van goede kwaliteit (op)fokken, maakt dan ook een behoorlijk verschil op de balans.”
Royaal jongvee opfokken en na afkalven een selectie maken, behoort tot het verleden als je binnen de beschikbare productieruimte optimaal wilt melken. Daarnaast bespaar je met minder jongvee behoorlijk wat opfokkosten. Al spreekt Bart Soetebier, general manager Benelux bij World Wide Sires (WWS), liever over een opfokinvestering. Het gaat tenslotte om de toekomstige veestapel. Minder jongvee, en toch genoeg vaarzen dus. Het precieze aantal dat nodig is, kun je met het vervangingspercentage, de afkalfleeftijd vaarzen (ALVA), de tussenkalftijd en het uitvalpercentage jongvee nauwkeurig berekenen.
Vroeg selecteren dankzij genetische data
De volgende stap is selecteren van welke pinken of welke koeien je een vaarskalf wilt. “Koeien kun je selecteren op productiecijfers, maar op uiergezondheid of vruchtbaarheid wordt al lastiger. Van het jongvee weet je feitelijk nog niets. De komst van genomische fokwaarden (ook wel merkerfokwaarden genoemd) bracht een grote verandering, want nu kunnen we van jonge vaarskalveren met een hoge betrouwbaarheid voorspellen hoe ze het later gaan doen. Met de uitslag van een merkertest (DNA-onderzoek van een haarmonster) kunnen we vaarskalveren direct selecteren op de volledige genetische aanleg, o.a. op productie en gehaltes, maar ook op gezondheid en vruchtbaarheid. Bij WWS gebruiken we daarvoor genomische selectietool CLARIFIDE Plus van diergezondheidsfirma Zoetis.”
Gesekst sperma inzetten is zekerder en rendabeler
Met de merkerfokwaarden kun je op basis van concrete cijfers dieren selecteren die passen binnen jouw bedrijf en toekomstplannen. Daarmee maak je een rangschikking van de beste, middenmoot en het ondereind van de veestapel. “Van de betere pinken of koeien wil je een vaarskalf. Gesekst sperma biedt 93% zekerheid dat dat lukt. Op het ondereind zet je rietjes van vleesstieren in. Deze strategie pakt kostentechnisch vrijwel altijd voordeliger uit, omdat die kruising vleeskalveren een hogere waarde hebben bij verkoop”, licht Soetebier toe. “De kosten van het gesekste sperma zijn daarmee gedekt. En dan is de lange termijn winst die voortkomt uit de genetische progressie nog niet meegerekend.”
Scherp boeren met kengetallen
“Het is een feit dat de bevruchtingspercentages van gesekst sperma wat lager liggen dan bij conventioneel sperma”, stelt Soetebier “Maar op bedrijven die de vruchtbaarheid goed managen, zien we dat het prima gaat en die komen er financieel gewoon beter uit. Omdat pinken vaak makkelijker drachtig worden en over het algemeen genetisch beter zijn, is het interessant om daar het merendeel van het gesekste sperma in te zetten. Bij oudere koeien kun je het dan beperkter gebruiken”, licht hij toe. “Wil je gesekst sperma strategisch en structureel inzetten, dan is een merkertest bij het vrouwelijk jongvee (bij oudere koeien kan het ook) eigenlijk een onmisbaar onderdeel van het geheel. Want als je naar een doel toe werkt, moet je wel weten wat je vertrekpunt is, anders kun je nooit resultaten meten. Om scherp te kunnen boeren heb je kengetallen nodig.”
“Een merkertest van vrouwelijke (jong)vee is eigenlijk onmisbaar als je gesekst sperma strategisch wilt inzetten.”
Jongvee opfok optimaliseren met gezonde, vitale kalveren
Naast het selecteren en rangschikken van pinken en koeien voor fokkerijbeslissingen, bieden genomics een sturingsmogelijkheid om gezonde, vitale kalveren te fokken die aanleg hebben voor hoge levensproducties. De kalfgezondheidsindex (CW$) in CLARIFIDE Plus vat de fokwaarden Kalverdiarree, Luchtwegaandoeningen kalf en Levensvatbaarheid kalf samen in één getal. Deze fokwaarden zijn ook bekend bij alle stieren van WWS. “In de praktijk zien we al dat kalveren van stieren die een goede kalfgezondheid vererven, vitaler zijn dan kalveren van een stier die daar minder aanleg voor heeft. De erfelijkheidsgraad van gezondheidskenmerken is lager dan bijvoorbeeld melkproductie, maar overal waar verschil zit, kun je selecteren. Dat betekent dat je kenmerken met een lagere erfelijkheidsgraad wel degelijk kunt verbeteren via fokkerij.”
Calf Wellness-index
Met minder jongvee naar een hoger rendement
“Met minder jongvee, kun je je geen missers meer permitteren. Uitval voorkom je nooit helemaal, maar de kunst van het ondernemen is om zo veel mogelijk risico’s uit te sluiten”, vervolgt Soetebier. “Gesekst sperma geeft zekerheid dat de genetisch beste dieren geen stierkalf, maar een vaarskalf brengen. In combinatie met genomische selectie zorg je dat je precies genoeg en steeds betere vaarskalveren (op)fokt die later optimaal produceren, lang meegaan en zo een positieve bijdrage leveren aan het rendement.”
