Melkveehouder Bavo de Cuyper ging in 2019 aan de slag met genomics om zijn kalveren te kunnen selecteren op hun aanleg voor secundaire kenmerken, zoals vruchtbaarheid en gezondheid. “Met betrouwbare cijfers kan ik beter en met meer zekerheid de juiste fokkerijbeslissingen nemen.”
Bavo de Cuyper melkt 115 koeien in het Vlaamse Lokeren. Samen met zijn vrouw runt hij boerderijwinkel Mili Hoevezuivel waar ze samen met hun medewerkers tien procent van de eigen melk verwerken tot ijs en desserts. De ondernemende melkveehouders namen het ouderlijk bedrijf en de zuivelverwerking in 2011 over. Met generaties lange passie voor fokkerij probeert De Cuyper iedere generatie kalveren te verbeteren.
Net als in Nederland heeft de Vlaamse melkveehouderij te maken met een groeiende vraag naar duurzaam geproduceerde melk en wordt er gestuurd op levensduur. Dat vraagt om koeien die niet alleen efficiënt melk geven, maar ook gezond blijven en lang meegaan.
Selecteren op secundaire kenmerken
“Onze stierkeuze was altijd vooral gericht op productie en minder op secundaire kenmerken. Omdat de erfelijkheid van vruchtbaarheid lager is dan van bijvoorbeeld productie, zag ik er niet zo’n heil in om daar bij de stierkeuze veel nadruk op te leggen”, vertelt De Cuyper. “Om toch de vruchtbaarheid en levensduur in de basis te verbeteren, hebben we een uitstapje gemaakt naar inkruisen met Brown Swiss, maar dit leverde niet het gewenste resultaat op. Ik zag wel toekomst in DNA-analyse van mijn eigen koeien, om zo met betrouwbare informatie te kunnen selecteren op secundaire kenmerken. Nu ik aan zowel de koekant als de stierkant kan sturen op die eigenschappen, kan ik met meer zekerheid beslissingen nemen.”
“Ik wil kunnen vertrouwen op de cijfers en daarom heb ik bij de keuze voor de merkertest gekeken naar de hoogste betrouwbaarheid.”
Merkertest bij al het jongvee en vaarzen
In 2019 begon De Cuyper als een van de eersten in Nederland-Vlaanderen met de genomische selectietool CLARIFIDE Plus. Bij de gehele jongveestapel en alle vaarzen deed hij een merkertest van een haarmonster. Door te starten met een grotere groep dieren beschikte het bedrijf over een behoorlijke hoeveelheid genetische informatie als vertrekpunt. Inmiddels is het hele fokkerijprogramma daarop ingericht.
Levensduur en economie in een index
“De eerste selectie maak ik op Dairy Wellness Profit (DWP$). Deze index houdt rekening met productie, maar ook met secundaire kenmerken, zoals vruchtbaarheid, gezondheid en levensduur. De DWP$ is een economische index die alle (secundaire) kenmerken meeneemt die van invloed zijn op het economische resultaat. Dat is toch waar wij als melkveehouders vandaag de dag in uitgedaagd worden. Daarnaast heb ik er gemak van, want ik hoef maar naar één getal te kijken. Na de eerste rangschikking op DWP$, kijk ik nog apart naar exterieurfokwaarden en individuele vruchtbaarheidsgetallen: dochtervruchtbaarheid (DPR), heifer conception rate (HCR) en cow conception rate (CCR), want een goede vruchtbaarheid is belangrijk als je gesekst sperma wilt gebruiken. Door de genetische vooruitgang verwacht ik in de toekomst op dat gebied kosten te besparen doordat minder inseminaties nodig zijn.”
Genomics toepassen in de fokkerijstrategie
Drie keer per jaar draait De Cuyper samen met zijn fokkerij-adviseur van KI-organisatie WWS een stieradvies uit. “De stieren die ik gebruik, zijn ook allemaal met CLARIFIDE Plus getest. Daardoor weet ik zeker dat ik niet met twee maten meet. Ik kies een achttal stieren die sterk zijn op diverse eigenschappen. Eentje die productie vererft, eentje die sterk is op vruchtbaarheid, eentje die exterieur verbetert, enzovoort”, licht hij toe. Op basis van de rangschikking op DWP$ beslist De Cuyper van welke koeien hij nakomelingen wil. De 85% beste pinken insemineert hij met gesekst sperma en op de 15% minste pinken gaat een Black Angus stier. Van de oudere koeien wordt 40% geïnsemineerd met Belgisch Witblauw. De eerste vaarskalveren van genomisch geteste dieren zijn inmiddels geboren en krijgen allemaal een merkertest. Er zit een stijgende lijn in de gemiddelde DWP$. Een mooi resultaat van de selectie op dit kenmerk.
Figuur 1: Genetische vooruitgang DWP$ op het bedrijf
Vertrouwen op de cijfers
Genomische selectie is lange termijnwerk. “Wanneer je als melkveehouder begint met genomics, kun je het beste de gehele jongveestapel testen”, vindt De Cuyper. “Als je met alleen de jongste vaarskalveren begint, duurt het te lang voordat je over een gedegen hoeveelheid data beschikt om bijvoorbeeld je stierkeuze op te baseren.” Dan is het nog een uitdaging om de ingeslagen weg te blijven volgen. “Laatst had ik een mooie vaars tochtig die op de lijst stond om te insemineren met een vleesstier. Dan moet je toch even een knop omzetten als je voor het vat staat. Deze vaars bleek weinig aanleg te hebben voor levensduur. Dat zie je niet aan de buitenkant, maar wel in de cijfers en daar vertrouw ik op.”
Meer lezen? www.clarifideplus.nl
