Iedere melkveehouder of rundveeverzorger kent het; een pasgeboren kalf lijkt gezond, maar komt na de afkalving niet echt tot leven. Stimulansen werken niet en de zuigreflex is er niet of nauwelijks. Het kalf blijkt lusteloos en staat onhandig. In de latere opfok blijkt het kalf achter te blijven, ondanks meermaals drenchen na de geboorte. Deze kalveren overleven de opfok niet altijd.
Voor kalveren die zich direct na de geboorte moeizaam of niet manifesteren kunnen meerdere oorzaken zijn:
- Dystocia (zware afkalving)
- Seleniumtekort
- Afkalving door magere koe
- Afkalving van vaars of juist zeer oude koe
- Hypothermie (onderkoeling) bij koud en nat weer
- Infectieuze oorzaken zoals BVD of leptospirose
- Trauma (koe is op kalf gaan liggen of staan)
Voor het vaststellen van één van bovenstaande problemen moet meestal binnen 24 uur na de geboorte een dierenarts worden ingeroepen. Het kan voorkomen dat geen diagnose wordt gesteld en dat een verklaring voor het niet ‘op gang komen’ van het kalf uitblijft.
Een professor op het gebied van de veterinaire geneeskunde introduceerde een eenvoudige methode om zwakke kalveren, waarbij geen diagnose valt te stellen, erdoor te krijgen. Dr. John Madigan is specialist op het gebied van neonatale gezondheid bij paardachtigen aan de universiteit van California Davis. Om pasgeboren veulens zonder levenslust aan het staan en drinken te krijgen, ontwikkelde deze professor de ‘Madigan Squeeze Technique’ ofwel MST.
Samenknijpen in geboortekanaal simuleren
De theorie van Madigan is gebaseerd op het volgende: voor dieren door het geboortekanaal worden geperst, komen hormonen vrij die zorgen dat het dier in een slaperige toestand raakt, zodat het rustig blijft in het geboortekanaal. Omdat runderen en paardachtigen vluchtdieren zijn, is het belangrijk dat ze als pasgeboren dier snel bewustzijn hebben om kort erna al te kunnen vluchten voor roofdieren.
Het knijpen van het geboortekanaal op de borstkas van het dier activeert volgens Madigan daarom een mechanisme wat het bijna geboren dier uit de sedatieve toestand haalt. Als om welke reden dan ook dit mechanisme niet geactiveerd wordt tijdens de geboorte, zou het kalf of het veulen volgens Madigan niet ‘op gang’ komen na de geboorte. Door het mechanisme kort (binnen één of twee dagen) na de geboorte te heractiveren, zou het dier alsnog op gang komen. Dit mechanisme wordt bij de geboorte geactiveerd in de tweede fase die normaliter 20 tot 40 minuten duurt. Om het samenknijpen en vrijkomen van de borstkas in het geboortekanaal te simuleren, wordt met de MST-methode met een touw de borstkas ingeknepen.
Daarvoor moet met een lang, zacht touw driemaal in een lus rond de borstkas van het kalf worden gewikkeld. Op het moment dat het touw wordt aangetrokken wordt het samenknijpen door het geboortekanaal gesimuleerd en moet het dier in staat van slaap komen, gaan liggen en de ogen sluiten. De ademhaling en hartslag moeten verlagen. Na 20 minuten moet het touw van de borstkas gehaald worden en het kalf worden geassisteerd bij opstaan.
Rundveedierenarts Cassie Faull van de praktijk Old Dominion Veterinary Services in Virginia (VS) heeft MST bij meerdere kalveren toegepast. En met succes meldt ze. Ze benoemt de techniek als handige vaardigheid voor mensen die veel ervaring op hebben gedaan en opdoen met pasgeboren kalveren. Zeker als kalveren ter wereld zijn gekomen door een keizersnede of een moeizaam verlopende afkalving, zou het verschil met deze methode gemaakt kunnen worden.
Faull adviseert nadrukkelijk dat dergelijke vaardigheden aangeleerd moeten worden onder toeziend oog van een dierenarts die kennis heeft van de techniek. In deze video zie je hoe MST wordt toegepast bij een zwak veulen.
Praktijkstudie
In Nieuw-Zeeland werd een beknopte studie gedaan naar MST. Twee zwakker kalveren zonder reflexen werden met de methode behandeld. Eén werd 6 uur na de geboorte met de MST-methode behandeld, de ander na 20 uur. Beide kalveren zouden een dag na de behandeling de normale hoeveelheid melk opnemen.
Beide kalveren kwamen met een keizersnede ter wereld. Ze reageerden niet op stimulansen uit de omgeving, hadden geen belangstelling voor het moederdier, vonden de uier niet, lieten geen zuigreflex zien en stonden wankelend of bewogen al staande niet. Uit een klinische beoordeling direct na de geboorte bleek dat beide kalveren niet te maken hadden met ziekten, afwijkingen, pijn, uitdroging, hypoxie, acidemie of andere oorzaken waardoor natuurlijke responsen kunnen uitblijven. Allebei de kalveren gingen gedurende 20 minuten de MST-behandeling en raakten in de beoogde slaapachtige status. Beide kalveren werden na de behandeling direct wakker, stonden op en zochten de uier op. Een dierverzorger nam waar dat de dieren de dag erna normaal dronken.
Faull zegt dat met MST niet elk kalf te redden is. Sommige kalveren zouden in hun eerste levensdagen baat hebben bij meerdere MST-behandelingen.
Bronnen: Dairy Herd Management, New Zealand Veterinairy Journal, Old Diminio Veterinary Service
