In 2005 namen Jarno en Mari het melkveebedrijf van Jarno’s ouders over. Toen werden op het bedrijf nog 40 koeien op de grup gemolken. Inmiddels melken ze 180 koeien in een nieuwe stal en arbeidsefficiëntie hun belangrijkste speerpunt.
Ook in Finland, waar Jarmo en Mari Niskanen (beide 36) wonen en werken, is vreemde arbeid duur. Ze wonen in het centraal in Finland gelegen Lapinlahti. Twee jaar geleden bouwden ze nieuw ligboxenstal met als doel het management zo efficiënt mogelijk in te richten om ook nog tijd te hebben voor hun drie dochters van 17, 13 en 11 jaar. De oplossing is de ‘eenpersoons’ ligboxenstal.
Meer dan 40 kg is ons doel”, zegt Mari terwijl ze vanuit het stalkantoor over de 180 koeien kijkt. Het managementprogramma laat 39,8 kg zien op de monitor.
Voordat ze hun stal begonnen uit te denken hebben de Niskanens meer dan 50 stallen bekeken in Nederland, Denemarken, Estland en in thuisland Finland. “Wat we wilden is dat één persoon het werk in de stal af kan”, vertelt Jarmo. Ze wilden de droge koeien in een apart gedeelte in de stal houden en de transitiekoeien na het afkalven nooit uit het oog hoeven verliezen. De stal werd getekend door het Finse adviesbedrijf 4dBarn dat is gespecialiseerd in rundveestallen. Uiteindelijk is er een zeer doordachte stalplattegrond getekend. De hoge arbeidsefficiëntie is gestoeld op drie aspecten, namelijk automatisch melken, koeien snel van afdeling wisselen en automatisering.
Melken met AMS
In het midden van de stal met drie rijen van twee ligboxen en voergangen aan de buitenkant, zijn parallel aan het voerhek drie melkrobots geïnstalleerd in zij-aan-zij-opstelling. “Daardoor is er nooit file in deze stal”, verklaart Jarmo. De koeien lopen de robots recht in. In de robots krijgen de koeien krachtvoer na gelang hun melkproductie, een kg krachtvoer per tien kg melk. Bij uitlopen, lopen de gemolken koeien om het AMS. Zodra ze de hoek om zijn komen de koeien in een afgeschermde vreetafdeling waar ze in alle rust voer op kunnen nemen voor ze weer teruggaan de koppel in. De afdeling kunnen koeien alleen via de robots bereiken.
De sleutel tot makkelijk werken met de melkgevende koeien zit ‘m in beweegbare hekken bij de robotpleinen. Als Mari de koeien naar de robot brengt sluit ze in de richting van iedere robot een hek waardoor er voor de koeien alleen nog een weg naar de robot is. Is het AMS bezet, dan kan Mari de opgehaalde koe in een kleine wachtruimte plaatsen. De koe kan de wachtruimte alleen via de robot verlaten.
Naast de middelste robot is het stalkantoor te vinden. Hier staat één van de twee computers waarop het managementpakket draait. De actuele data staan continu op de monitor. Ook de materialen die nodig zijn voor inseminatie en behandeling liggen er, het stikstofvat, medicijnen en ingevroren biest. Mari insemineert zelf. Altijd in de ochtend, als de koeien aan het voerhek staan.
Slim wisselen tussen groepen
Als koeien van groep wisselen, schuiven ze altijd naar de naastgelegen afdeling. Zo maken ze een vaste ronde door de stal. Lange opdrijfroutes waarbij soms meerdere personen nodig zijn om koeien op een bepaalde plaats te krijgen, zijn in deze stal niet te vinden.
Alle melkkoeien zijn in één groep ingedeeld. Deze groep is rechts van de robots gehuisvest (zie plattegrond). Voor het droogzetten worden koeien via de robots naar een behandelstraat geleid. Droogzetten gebeurt op de maandag en de koeien gaan dan naar de droge koeiengroep. Twee weken voor de verwachte afkalving komen de koeien in de zogenoemde VIC-afdeling waarin VIC ‘Very Important Cows’ betekent. Deze koeien liggen in een vrijloopstal met stro. De vrijloop kan middels meerdere hekken in grote of kleinere afdelingen worden verdeeld. Vanuit het stalkantoor kijk je direct op deze afdeling, de dierverzorgers hebben deze zeer belangrijke koeien dus het vaakst in zicht.
Door de twee voergangen aan de buitenkant van de stal is er goed overzicht. Met één ronde over de voergangen zijn alle groepen goed te controleren zonder de koeien te hoeven storen in hun routine. Treft Jarmo bijvoorbeeld een kreupele koe aan, dan brengt hij deze via één van de robots direct naar de behandelbox die achter de derde robot staat.
Automatische hulp
De dagelijkse routine op het bedrijf is goed gepland: in de ochtend het dagelijks terugkomende werk, in de voormiddag de niet routinematige klussen en voeren in de namiddag. In de winter wordt slechts om de dag gevoerd, in de zomer elke dag. Het voer wordt vervolgens automatisch aangeschoven. Ook voor de melkverstrekking aan de kalveren is er een efficiënte oplossing. Vanaf de eerste robot, waarin de verse koeien worden gemolken, is er een dumpleiding die de biest direct in de melktaxi stort.
De koeien in de stal zijn schoon. Tot wel vier keer per dag gaan Jarmo, Mari en medewerkster Emmi de stal in om de diepstrooiselboxen schoon te houden en te vlakken. Iedere twee weken wordt vers strooisel bijgestrooid. Daarvoor hebben ze een strooiselbak aan de frontlader. Binnenkort wordt een tweede mestrobot geleverd om de roosters te schuiven. “De koeien hebben vuile benen, één robot is te weinig”, denkt Jarmo.
Gelukkige koeien, tevreden veehouders?
De stal kostte in totaal bijna twee miljoen euro. Dat is inclusief de kosten voor:
- Stalontwerp en aanloopkosten
- Mestopslag
- Bouwmateriaal
- Stalinrichting
- Drie melkrobots
- Twee sleufsilo’s van elk 2.600 kuub
- Opslag voor overige rantsoencomponenten (circa 400 vierkante meter)
- Melktank
- Egaliseren van het buitenterrein
Per koeplaats zijn de bouwkosten bijna 8.800 euro. “Voor Finland niet slecht”, benadrukt Jarmo. Ze konden terugvallen op steun van de Finse staat, jonge ondernemers worden gesteund bij investeringen. De bouwkosten zijn ook in Finland zeer locatieafhankelijk. Bij Niskanen was heel veel zand nodig om een vlakke bouwplaats te creëren. Voor de melk beuren ze 36 cent per kg plus 8 cent subsidie, omdat ze in het noorden melken. “Voor deze toeslag hebben de Finnen hard moeten vechten in de EU, zegt Virpi Huotari van 4dBarn.
Na twee jaar in de nieuwe stal stemmen Jarmo en Mari zich tevreden. “De arbeid is lichamelijk minder zwaar”, ervaart Jarmo. “De arbeidsefficiënte stal functioneert goed, alle werk gaat als vanzelf.” “Vanmorgen had ik samen met de medewerkster in een half uur de ligboxen schoon, koeien opgehaald, de waterbakken schoon en geïnsemineerd”, voegt Mari toe. Het jongvee is nog ondergebracht in verschillende oude stallen op het erf. Inmiddels wordt gebouwd aan een stal voor de 130 pinken.
Tekst en foto’s: Sophie Oehler
