Een Canadees onderzoeksteam bestudeerde of de onvoorspelbaarheid en het concurrentiegedrag in bepaalde sociale omgevingen van rundvee invloed heeft op het gedrag en de gezondheid van melkkoeien tijdens de transitieperiode voor het afkalven.
Het is bekend dat sociale factoren een grote rol spelen bij ziekte in zowel mensen als laboratoriumdieren. Op het gebied van vee is hier minder kennis over. Daarom werd hier een onderzoek over gehouden bij hoogdrachtige melkkoeien, onder leiding van Kathryn Proudfoot van de Universiteit van British Columbia.
Voorspelbaar en onvoorspelbaar
Vijf weken voor het afkalven werden 64 koeien verdeeld in groepjes van 4. Elke groep bestond uit drie meerkalfskoeien en een vaars. Acht van de groepen werden ondergebracht in een voorspelbare, niet competitieve sociale omgeving. De andere acht groepen kwamen terecht in een onvoorspelbare, competitieve omgeving.
De ‘voorspelbare’ groepen hadden toegang tot genoeg voorbakken en hoeven niet te concurreren om voedsel. De ‘onvoorspelbare’ groepen kwamen in hokken terecht waar tot dan toe één voerbak per koe beschikbaar was. Deze moesten nu gedeeld worden. Naast deze concurrentie werd het voermoment in de ochtend soms uitgesteld en werden de koeien om de dag toegewezen aan een nieuwe voerbak.
De onderzoekers verzamelden gegevens over voeding, sociaal gedrag en metabole- en onstekingsmarkers in het bloed. Drie tot vijf weken na het afkalven werd een baarmoederonderzoek gedaan om cytologische endometritis vast te stellen, wat veel voorkomt bij melkkoeien na het afkalven.
Resultaten
De koeien van beide behandelingen aten evenveel, maar de koeien in de onvoorspelbare groepen aten sneller en meer per keer, omdat zij minder vaak naar de voerbak gingen. Bij de onvoorspelbare groep kwam hogere concentraties van niet-veresterde vetzuren en de ontstekingsmarker tumornecrosefactor-α voor, maar lagere niveaus van de metabole marker β-hydroxybutyraat.
Meerkalfskoeien in de onvoorspelbare groepen hadden een grotere kans op cytologische endometritits na het afkalven. Bij vaarzen was er juist een lichte trend naar het tegenovergestelde.
Op basis van de resultaten is er sterk bewijs dat een onvoorspelbare en competitieve omgeving voor het afkalven het eetgedrag en fysiologische factoren van hoogdrachtige melkkoeien beinvloedt. Het verhoogt ook het risico op baarmoederziekte bij meerkalfskoeien. Daarom kan het beheer van de sociale omgeving een belangrijke factor zijn voor de gezondheid van melkkoeien in de transitieperiode.
Stressvrije omgeving
Het creëren van een rustige omgeving voor afkalvende koeien is om verschillende redenen wenselijk. Naast de resultaten van het onderzoek, is al langer bekend dat een stressvrije omgeving grote voordelen heeft. Zo kan ook lawaai of de aanwezigheid van mensen en machines een negatieve invloed hebben.
Stress heeft invloed op de gezondheid en lactatie van een melkkoe. Als gevolg van stress kan het immuunsysteem onderdrukt worden. Lagere stressniveaus worden onder andere gelinkt aan een betere hormoonbalans, wat goed is voor de reproductieve gezondheid van de koe. Door een stressvrije omgeving kunnen dierenartskosten door complicaties na de bevalling en een lagere melkgift vermeden worden. Het hormoon oxytocine, dat verantwoordelijk is voor de melkgift, wordt makkelijker vrij gegeven in een ontspannen koe.
Daarom is het verstandig om koeien te laten afkalven op een rustige en ruime plek met goede grondbedekking. Het is belangrijk om rustig en kalm met het dier om te gaan. Voor drachtige koeien is het ook goed als zij zich in een stabiele sociale groep bevinden die, zoals uit het onderzoek ook blijkt, voorspelbaar en niet-competitief is.
Bron: The Bullvine
