Het lichaamseigen immuunsysteem is de beste afweer tegen ziekte. Het is een complex en verfijnd systeem dat het lichaam tegen schadelijke virussen, bacteriën, schimmels en andere micro-organismen beschermt. Het immuunsysteem leert in de loop van de tijd om steeds meer ziekteverwekkers te herkennen, die het dan specifiek kan bestrijden.
Kalveren komen zonder eigen afweersysteem ter wereld. Bij hoefdieren krijgt de foetus geen antistoffen van het moederdier via de placenta. Tijdens de geboorte verlaat het kalf de steriele baarmoeder en komt het onbeschermd in een omgeving vol ziektekiemen terecht. Daarom zijn de antistoffen die zij krijgen via de biest van levensbelang voor pasgeboren kalveren. De immuniteit die de kalveren via de biest krijgen, blijft echter slechts vier tot zes weken in stand. Dit is niet genoeg tijd voor het kalf om zelf door contact met ziekteverwekkers het eigen immuunsysteem volledig op te bouwen.
Naast een uitstekende hygiëne in de kalverstal en het toepassen van een aangepast drink- en voerrantsoen, is het daarom belangrijk dat stress zoveel mogelijk worden vermeden. Stress verzwakt namelijk het immuunsysteem en zorgt ervoor dat kalveren vatbaarder zijn voor ziektes.
Mogelijke oorzaken van stress bij kalveren zijn bijvoorbeeld:
- Verplaatsing of transport van de kalveren
- Slechte omstandigheden in de stal
- Behandelingen (bijvoorbeeld vaccineren of onthoornen)
- Spenen of aanpassing van het rantsoen
Het is ook belangrijk om behandelingen, het onthoornen of het verplaatsen van de kalveren niet tegelijk plaats te laten vinden.
Stress vermijden in de afkalfperiode
Melkkoeien hebben ook ondersteuning van het immuunsysteem nodig en moeten daarom stress zoveel mogelijk vermijden. Hoewel het immuunsysteem van de koe na verloop van tijd volwassen wordt, kunnen vooral hoogproductieve melkkoeien in stressvolle situaties vatbaarder zijn voor ziektes.
Dit geldt met name voor de afkalfperiode, omdat het immuunsysteem dan voor een paar weken ‘stilstaat’. Daarom moet er alles aan gedaan worden om hoogdrachtige koeien in de laatste weken van de lactatie en tijdens de droogstand tegen stress te beschermen.
Medicinale planten om het immuunsysteem te ondersteunen
Om het immuunsysteem van de koe te helpen kunnen bijvoorbeeld medicinale planten gebruikt worden. Voorbeelden hiervan zijn:
- Zonnehoed (Echinacea purpurea): één van de meest geliefde medicinale planten voor de behandeling en preventie van verkoudheidsklachten. Zonnehoed stimuleert de immuniteit en is ontstekings- en kiemremmend.
- Koffie (Coffea arabica): speciale koffiebereidingen worden verwerkt in medicijnen. Koffie is duidelijk meer dan een oppepmiddel. Koffie is namelijk immuniteit stimulerend, bevordert de stofwisseling, is celbeschermend, ontstekingsremmend en verhoogt de eetlust en bloedsomloop.
Belangrijk: substanties die de immuniteit stimuleren mogen niet langdurig worden gebruikt.
Tekst: Gregor Veauthier; Foto: Landwirtschaftsverlag GmbH
