Gewoon betalen. Dat doorkruiste m’n gedachten nadat commotie ontstond toen Greenpeace gelijk kreeg van de rechter die daarmee stelde dat de overheid zich meer moet inspannen om de stikstofdoelen van 2030 te halen. De dwangsom van tien miljoen is voor de staat kleingeld. Greenpeace kan met tien miljoen de begroting fors uitbreiden. Maar een dwangsom is geen schadevergoeding. En ook een schadevergoeding zou in deze niet bij Greenpeace terecht moeten komen. Greenpeace lijdt immers geen schade door de stikstofuitstoot. Normaal is het de staat die dwangsommen op laat leggen. Dat hij nu zelf een dwangsom opgelegd krijgt, is uiterst ongebruikelijk – en is vooral symbolisch: het bedrag had net zo goed 1.000 euro kunnen zijn. Of 100.
Maar nu. We kunnen als sector in het beklaagdenbankje kruipen en weer roepen dat ons perspectief hiermee nog verder verdwijnt. We kunnen hoger beroep afwachten. We kunnen weer met de trekker naar Den Haag. We kunnen onze hoop vestigen op politieke beloftes voor het aanpassen van de stikstofwetgeving. Velen staan dat voor. De vergelijking met de drempelwaarden voor depositie met die in Duitsland hoor ik nu vaak. Allemaal prima, maar het geeft geen antwoord op de vraag ‘wat nu?’ Want op lange termijn brengen al dat soort acties ons niet verder.
In het publieke debat na deze uitspraak heeft de landbouw niet bepaald gewonnen. De hierboven beschreven acties als reacties zijn gaande, althans een deel. In de discussie helpt het niet meer. Het punt is gemaakt. Kan de landbouw iets doen? Op landelijke schaal niet. Greenpeace heeft het beste verhaal dat wordt gedeeld door allerhande actoren. Het verhaal over de schrijnende natuur is nog eens verteld en dik onderbouwd door de rechter. Probeer dat niet te overtreffen door ook het verhaal van de landbouw nog eens te vertellen. Alleen op regionale en lokale schaal is er iets te winnen. Daar is de samenhang tussen samenleving en landbouw sterker en ben je medegebruiker van een gebied. In de landelijke opinie ben je op dit moment slechts de vernietiger ervan.
Wil je als medegebruiker gezien worden, dan moet je luisteren naar wat de overheid en maatschappij te zeggen hebben. Naar wat ze denken en zouden willen. Mensen die zorgen hebben willen serieus genomen worden, dat geldt ook voor ons agrariërs. Dat we ons niet altijd serieus genomen voelen, is geen reden dat zelf niet te doen bij de ander. Laten we bij onszelf beginnen, op lokale schaal. Daar waar je iets betekent als individu. Dat is ook een vorm van het heft in eigen handen nemen. Dan mag je hetzelfde terugverwachten.
Dat verandert niets aan wat in Den Haag besloten wordt. Maar het kan helpen om ruimte te vinden binnen de Haagse kaders om verder te kunnen op je eigen plek in je eigen omgeving. Concreet: wat kun je nu doen? De discussie overlaten aan de belangenbehartigers en je richten op je bedrijf en de omgeving daarvan. Koester en verbeter de plek die je daar hebt.
