Winterweer zorgt voor verschillende uitdagingen op een melkveebedrijf, onder andere als het aankomt op het voeren van jonge kalveren. Een van de risico’s is het ontstaan van gas in de lebmaag wanneer de voeromstandigheden en samenstelling niet optimaal zijn.
Als het koud is, hebben kalveren meer voedingsstoffen nodig. De eerste drie weken kunnen kalveren alleen melk of kunstmelk verteren, daarom moeten deze extra voedingsstoffen vloeibaar worden toegediend. “De lebmaag is de enige van de vier magen die actief is op deze leeftijd”, legt de Australische veearts Gemma Chuck uit. “Het heeft een zure omgeving die helpt om de melk te laten klonteren, zodat in de dunne darm de voedingsstoffen eruit gehaald kunnen worden.”
Het voeren van extra voedingsstoffen is echter niet zonder risico en niet zo eenvoudig als het toevoegen van wat meer poeder. “De juiste mix hangt onder andere af van het voersysteem, hoe vaak er gevoerd wordt en het merk en de samenstelling van de melkpoeder”, zegt Chuck.
Clostridium pengfringens type A
Onder andere wanneer er te veel verandert aan de consistentie of de hoeveelheid van de (kunst)melk, kan dit voor problemen zorgen. Het kan leiden tot een te grote aanwas van de bacterie Clostridium perfringens type A. Dit is een normale bacterie in jonge dieren, maar te veel van de bacterie kan zorgen voor een opbouw van gas en gifstoffen in de maag.
Meestal gaat het om een acute aanval van de aandoening. Naast het zwellen van de buik kan het kalf ook last hebben van onder andere diarree en symptomen tonen van koliek. Volgens dierenarts Dave van Metre van Colorado State University leidt de aanval bij 50 tot 60 procent van de kalveren tot overlijden, binnen 6 tot 48 uur, als er niets wordt gedaan aan de symptomen.
Er zijn verschillende risicofactoren voor een opgeblazen lebmaag, waaronder:
- Voeren van grote hoeveelheden (meer dan 3 liter) in één keer
- Het voeren van melk met extra mineralen of kunstmelk met meer vaste delen.
- Afwijken van de normale voedermomenten
- Geen waterconsumptie
- Te koude melk
- Geen goede biestinname
Het behandelen van de kalveren moet gedaan worden in het bijzijn van een dierenarts. Van Metre geeft aan dat het meest urgente is om de gassen uit de maag te laten ontsnappen. Dit kan met een trocart (punctie door de huid) of een maagsonde. In ernstige gevallen is mogelijk verdere behandeling nodig met bijvoorbeeld antibiotica, vloeistoftherapie en/of pijnstilling.
Voorkomen van gas in de maag
Omdat er een matige prognose is voor kalveren met deze aandoening, is het goed om te focussen op het voorkomen. Experts raden het volgende aan
- Voer geen extra melk op de bestaande voedermomenten voor extra voedingsstoffen, maar ga van twee naar drie momenten en houd dit schema de rest van de winter aan.
- Osmolaliteit is de concentratie van vaste delen in een oplossing. Deze mag niet te hoog zijn in de kunstmelk, er wordt aangeraden om uit te gaan van maximaal 14 procent vaste delen. Anders leegt de lebmaag zich mogelijk te langzaam.
- Laat het kalf naast de melk ook water drinken, zodat het verteringstelsel zich kan ontwikkelen. Let op de zoutwaarde en gebruik geen zacht water.
- Zorg dat de kunstmelk elke keer dezelfde verhouding melkpoeder en water bevat. Gebruik hiervoor een weegschaal. Zelfs een kleine verandering in de consistentie kan een probleem zijn bij jonge kalveren.
- Voer de melk wanneer deze een temperatuur heeft tussen de 37,5 en 40,5 graden. Houd er rekening mee dat wanneer het koud is, de melk snel kan afkoelen. Het is ook belangrijk om de melkpoeder niet te koud te bewaren.
Bron: Dairyherd
