Heb je jezelf weleens moe en grieperig gevoeld na een vaccinatie? Heb je je enkel weleens verzwikt die daarna opzwol of zelfs te warm was om aan te raken?
Dan weet je hoe een ontsteking het functioneren van je lichaam kan beïnvloeden. Als je een ontsteking hebt voel je jezelf niet goed. Dat de term ‘ontsteking’ iets negatiefs is voor de meeste mensen is dan ook niet vreemd. Desalniettemin is ontsteking een proces dat je lichaam helpt bij het doorstaan van fysieke uitdagingen en om zo snel als mogelijk weer in de normale staat te komen.
Functies van ontstekingen
In het geval van een vaccinatie, helpt een ontsteking om mechanismen te activeren die verdedigingslinies vormen tegen pathogenen waarmee je herhaaldelijk in contact komt. Met een verrekte enkel is een ontsteking een deel van de reactie die helpt bij het verwijderen van beschadigde cellen, nieuwe bouwstenen levert om weefsel te herstellen en de groei van nieuwe cellen stimuleert.
De melkkoe is niet anders, haar lichaam gebruikt het ontstekingsproces om infecties te bestrijden en om verwondingen te herstellen. Zelfs is bewezen dat ontsteking een kritisch proces is bij de ontwikkeling van weefsel, inclusief uierweefsel tijdens de dracht. Ontsteking moet dus worden beschouwd als een normaal onderdeel van de biologie en alleen als problematisch als het ongereguleerd is of excessief wordt.
Voor- en na afkalven
Transitiekoeien worden beïnvloedt door verschillende processen die helpen de ontstekingsreactie op gang te brengen. Ten eerste begrijpen we nu dat ontsteking in de cervix en baarmoeder essentieel zijn om een normaal geboorteproces mogelijk te maken; het helpt om verbindend weefsel te verwijderen om het geboortekanaal te openen en zorgt voor de contracties van de baarmoeder dat het kalf en de placenta uitdrijven.
Ten tweede, het fysieke trauma van afkalven zorgt voor een ontstekingsreactie die helpt met genezen en herstellen van weefsel, deze reactie beschermt ook de toch al gevoelige baarmoeder tegen indringende pathogenen. Tot slot kunnen normale infecties in verse koeien, zoals mastitis en metritis, chronische ontsteking verder bevorderen.
Problemen bij ontsteking
Ontsteking na het afkalven is een onderdeel van het herstel van de koe na het afkalven, maar als de ontsteking na een paar dagen niet over is, kan er een groter risico zijn op lagere productie en gezondheidsproblemen. Aanhoudende of ongereguleerde ontsteking is vanwege meerdere redenen problematisch: het kan de eetlust onderdrukken, het kan collaterale weefselschade veroorzaken en de melkproductie direct onderdrukken.
Risico’s van ontstekingen remmen
Helaas kan het onderdrukken van een ontstekingsproces soms averechts werken. Bijvoorbeeld ontdekten Canadese onderzoekers dat het toedienen van de NSAID (non steroidal anti-inflammatory drug) banamine voor de afkalving het risico op aan de nageboorte blijven staan vergroot en de melkproductie verlaagd. Sommige NSAID’s belemmeren ontsteking die nodig is voor het afkalfproces, maar andere NSAID’s doen dat niet.
Later kan beter zijn
Ondanks deze waarschuwing voor gebruik van NSAID’s voor afkalven, reageert een koe vaak goed op behandeling met een NSAID nadat de baarmoeder eraf is. Een experiment in Kansas liet zien dat meerkalfs koeien die 12 tot 36 uur na afkalven een NSAID kregen, in de lactatie ruwweg 725 kg meer melk produceerden in de lactatie dan controlekoeien. Op een melkveebedrijf in Colorado bleek dat koeien die post partum pijnstilling kregen 1,8 kg meer melk gaven (vier kg als de koe dystocia had), een 33 procent lager celgetal hadden en 23 dagen minder lang gust waren. Een vergelijkbare studie uit Pennsylvania nam bij meerkalfs koeien die pijnstilling gesupplementeerd kregen een productiestijging van 1,6 kg per dag waar alsook aantoonbaar minder vaak voorkomen van metritis.
Vandaag de dag schijnt het gebruik van NSAID’s – inclusief aspirine, sodium salicylaat of meloxicam – binnen 24 uur na de afkalving een positief effect te kunnen hebben op de melkproductie van meerkalfs koeien. Data over verbeteringen van de diergezondheid zijn minder eenduidig en er is meer onderzoek nodig om resterende vragen te beantwoorden. Ook hebben niet alle studies effect op de melkproductie laten zien en doorlopend onderzoek richt zich op verschillen in ontstekingen na het afkalven op koppelniveau en of deze verschillen kunnen worden verklaard door behandeling met NSAID’s.
Met de wetenschappelijke kennis van nu is het zo dat NSAID’s – inclusief aspirine, natriumsalicylaat of meloxicam – binnen 24 uur na de afkalving de melkproductie van meerkalfs koeien positief kan beïnvloeden.
Gezondheid
Data over de verbeteringen van de gezondheid zijn minder duidelijk. Meer onderzoek is nodig om resterende vragen beantwoord te krijgen. Bovendien hebben niet alle onderzoeken effecten op melkproductie laten zien en lopend onderzoek naar verschillen in ontstekingen na afkalven onder meerdere veestapels zou de variabele effecten van behandelingen met NSAID’s kunnen verklaren.
Voeg het toe aan het rantsoen
In de VS zijn NSAID’s toegelaten om ontstekingen die aan de afkalving gerelateerd zijn te behandelen. Er zijn echter ook nutritionele maatregelen die ontstekingen kunnen remmen:
- Polyfenolen zijn plantendelen met ontstekingsremmende eigenschappen. Onlangs werd gerapporteerd dat een extract van de Chinese baikalglidplant, die een grote hoeveelheid polyfenolen bevat, verhoogde de melkproductie met 1.400 kg melk in de hele lactatie als het in de eerste 60 lactatiedagen gesupplementeerd werd. Als gevolg van deze behandeling werd ook een lager celgetal en minder mastitis aangetoond. Er zijn talloze polyfenolhoudende componenten op de markt, sommigen hiervan zouden een vergelijkbaar positief effect op de gezondheid en productiviteit van melkkoeien. Van veel van deze producten is dat echter nooit wetenschappelijk bewezen. Het is dus raadzaam niet het eerste het beste aangeboden additief te kopen.
- Bronnen van omega 3-vetten kunnen ook ontstekingsremmend werken, het wetenschappelijke bewijs hiervoor stapelt zich langzaam maar zeker op. In een recente studie voerden Israëlische onderzoekers 516 koeien een rantsoen met een geëxtrudeerd lijnzaadsupplement (bron van omega 3) gedurende de transitieperiode of een controlerantsoen. De onderzoekers namen een verlaging van 20 procent van het celgetal waar alsook dat minder koeien uitvielen. Het supplement verhoogde ook de BCS na het afkalven en verbeterde de vruchtbaarheid. Een nadeel van de supplementatie van omega 3 is een daling van het melkvet met elf procent.
- Supplementen op basis van algen, een andere bron van omega 3, hebben ook positieve effecten op vruchtbaarheid van melkkoeien laten zien. In een studie die in 2017 gepubliceerd werd, kregen 739 koeien op een melkveebedrijf in Californie een rantsoen met het algensupplement of een controlerantsoen. Het rantsoen dat met omega 3 verrijkt werd, verhoogde de conception rate van 31 tot 4 procent en reduceerde de gustperiode met 22 dagen. De melkproductie steeg met 900 gram per dag. Ook hier daalde de vetopbrengst iets, 40 gram per dag. Deze supplementen verhoogde het omega 3-gehalte van de melk ook iets, waarmee de gezondheidsbewustere consument beter bereikt kan worden.
In het laatste decennium zijn de wetenschap en praktijk steeds meer gaan begrijpen van de transitie en de daarbij horende maatregelen om gezondheid, productie en vruchtbaarheid te verbeteren. Ontstekingen in de hand houden met NSAID’s is een succesvolle strategie om de melkproductie te verhogen. Wet- en regelgeving heeft op veel plaatsen het gemeengoed worden van deze strategie in de weg gestaan.
Gelukkig zijn er mogelijkheden in de voeding die in de wetenschap met goede resultaten zijn getest. Polyfenolhoudende additieven en omega 3-additieven hebben positieve effecten laten zien en niet alleen op de melkproductie. Ook op gezondheid en vruchtbaarheid. Als je het idee hebt dat de koeien niet optimaal door de transitie komen, is het de moeite waard om naar opties te kijken om ontstekingen die na de afkalving voorvallen onder controle te houden zonder de noodzakelijke functies ervan te verstoren.
Bron: Kirby Krogstad (PhD-student) en Barry Bradford (Professor), Michigan State Unversity voor Hoard’s Dairyman
Foto: Birte Ostermann-Palz
