Niet zozeer in Nederland, maar wel in andere landen in West-Europa worden steeds meer stallen voor melkvee via slangbeluchting voorzien van frisse lucht. Elite bezocht twee bedrijven die al wat langer ervaring hebben met deze ventilatiewijze.
Bij slangbeluchting is het belangrijk dat de slangen in de positie en op de hoogte worden gehangen, zoals is berekend. Afhankelijk van het stalontwerp, kan het zijn dat in een muur een gat voor de ventilator moet worden gemaakt of dat slangen met enige creativiteit opgehangen moeten worden. Het installeren van de slangen an sich gaat heel snel. De slangen kosten zo’n 150 tot 300 euro per meter, de ventilator kost circa 900 euro en de bedieningsunit 300 tot 400.
Wegmann (Duitsland): Meer robotbezoek, meer melk in oude stal
Een zomerdag in juli 2016, de zon brandt, het is dik 30 graden en vochtig weer als we in de stal, gebouwd in 1982, van melkveehouder Jürgen Wegmann gaan kijken. Later op de dag volgt onweer, de wolken vormen al donkere luchten. In eerste instantie denk je dat de koeien het er niet best hebben met zulk weer. Terugdenkend aan de uitleg over het verschil in koeling en ventilatie, realiseren we ons dat toevoer van verse lucht niet automatisch zorgt voor een lagere temperatuur.
Koeling en ventilatie
Waarom temperatuur en luchtverversing niet hetzelfde zijn, kunnen we in de stal van Wegmann goed zien. Aan zijn stal uit 1982 bouwde hij een nieuw modern deel in 2012. In het midden, op de plaats van de oude melkstal, melken twee Lely’s A4 allebei een groep koeien. De twee groepen, samen 130 melkkoeien, zijn niet samengesteld op basis van productie, maar onwillekeurig en krijgen ook hetzelfde rantsoen. Bij de nieuwbouw had Wegmann het voornemen het dak van het oude staldeel ook te vervangen door een geïsoleerd dak om opwarmen van de stal op hete dagen te voorkomen. Maar dan nog, de stal is laag en heeft weinig volume. Op aanraden van zijn dierenarts koos Wegmann voor slangventilatie in het oude staldeel. Al vier jaar had hij slangventilatie in de kalverstal. “Daarover was ik dik tevreden, de kalveren zijn gezonder”, aldus Wegmann. “Maar de ventilator maakt teveel lawaai. Daarom was ik in eerste instantie wat kritisch.”Toch installeerde hij in de zomer van 2015 slangbeluchting in het oude staldeel (kosten 8.000 euro). Naast de ligboxen, wordt ook de voergang belucht met een luchtsnelheid tussen 1,1 en 1,5 meter per seconde. Enkele dagen later volgde een periode van veel hoge temperaturen. “De koeien verdelen zich beter over de stal. In de nieuwe stal staat bij zulk weer altijd een groepje koeien bij de open deuren. In het oude staldeel hekelen minder koeien de warme dagen”, zo omschrijft Wegmann zijn indruk. “De slangbeluchting brengt frisse lucht in de stal, dan maakt de koeien het ademen makkelijker en het verdrijft de schadelijke gassen.”
Doordat Wegmann zijn beide groepen melkt met een aparte robot, zijn de prestaties goed te vergelijken. Sinds de installatie van de slangventilatie gaan de koeien in het oude deel 2,9 keer per dag naar de robot tegen 2,8 keer voorheen. Hij zag ook dat de koeien in het oude staldeel qua gemiddelde productie de dieren in het nieuwe deel overtroffen in de zomer na de installatie, terwijl ze voor de installatie aanzienlijk minder gaven. Wegmann: “Vooral op hete dagen merk je dat de slang er is, de koeien lopen beter en ik hoef er minder naar de robot te brengen, gemiddeld zes per dag.”
Oberascher (Oostenrijk): nieuwmelkte koeien starten beter
“Sinds 2015 is de productie hier gestegen van 10.500 tot 11.000 kg, maar dat kunnen we niet met zekerheid volledig aan de slangbeluchting toerekenen, omdat we tien koeien van een 12.000 kg-bedrijf kochten”, verklaart Regina Oberascher, met haar man Hannes melkt ze in het Oostenrijk Frankenmarkt 70 koeien op 60 hectare bouw- en grasland op 540 meter hoogte.
Aan de bestaande ligboxenstal werd in 2012 een vrijloopdeel gebouwd. De aanbouw hinderde echter de natuurlijke ventilatie. Grote ventilators brachten geen resultaat. “Tien meter van de ventilator, voel je er niets meer van”. In 2014 was het een periode zo warm, dat de voeropname er duidelijk onder leed en het voer op de voergang warm werd. “We hadden veel restvoer wat we weg moesten gooien.”
Op dat moment besloten de Oberaschers slangventilatie van het Duitse bedrijf Vetsmarttubes te installeren. “We waren eerst sceptisch, het is toch veel geld”, zegt Hannes Oberascher (de twee systemen kostten 13.000 euro). Desalniettemin werd het systeem boven de vreetgang geïnstalleerd, sindsdien staan ook bij warm weer alle koeien aan het voerhek. Later werd een tweede systeem boven de ligboxen en het diepstrooiselgedeelte geïnstalleerd. Oberascher: “Nu zijn de koeien weer gelijk over de stal verdeeld en ze komen makkelijker naar de melkstal. Voorheen hadden we bij heet weer vooral in de avond koeien die het melken hekelden.” En ook vliegen zijn in de stal van Oberascher nu geen probleem meer. En ze konden in de zomer van 2016 de productie vasthouden. Enkel de gehalten zonken iets.
De nieuwmelkte koeien staan in een strobed aan de kopse kant van de ligboxenstal. “We kunnen niet zeggen dat uiergezondheid of vruchtbaarheid de laatste tijd verbeterd zijn, maar wel dat de nieuwmelkte koeien veel voer opnemen. Sinds een half jaar hebben we geen lebmaagverdraaiingen meer gehad en al met al maken de koeien een fittere indruk”. Aldus de Oberachers.
Lawaaiig en energiezuinig
Theoretisch kan slangbeluchting het hele jaar worden ingezet. De Oberaschers gebruiken het doorgaans van maart tot oktober. Ze schakelen de beluchting in de ochtend in en in de avond om negen uur weer uit. In de wintermaanden gebruiken ze het systeem alleen tijdens het instrooien, dan is het stof er snel weer uit. Een extra voordeel is dat het verbruik van de twee ventilatoren lager is dan het verbruik van drie of vier ventilatoren die anders nodig zijn. Een ventilator verbruikt 0,8 kWh. Nadeel is het vele lawaai als de ventilatoren maximaal draaien.
Samenvatting
Het installeren van slangbeluchting verbetert niet concreet het ene of het andere kengetal. Door verbeterde toevoer van frisse lucht, of zelfs koeling, vermindert de hittestress. De koeien voelen zich beter. Een betere voeropname heeft vaak in ieder geval een productiestijging tot gevolg.
Tekst: Christine Stöcker
